W kontekście obecnie obowiązującego Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego w Polsce istnieją jasno określone przepisy dotyczące alimentów, które regulują obowiązki finansowe rodziców względem swoich dzieci. Alimenty stanowią istotny element troski o dobro materialne potomstwa i mają na celu zabezpieczenie środków niezbędnych do utrzymania i wychowania dziecka. Warto przyjrzeć się szczegółowo tym przepisom, zrozumieć ich zasady oraz możliwości związane z uchyleniem się od obowiązku alimentacyjnego.
Zgodnie z Kodeksem Rodzinnym i Opiekuńczym, rodzice są zobowiązani do świadczenia alimentacyjnego na rzecz swoich dzieci, które nie są w stanie utrzymać się samodzielnie. Obowiązek ten obejmuje okres, gdy dziecko jest niepełnoletnie, ale może się również przedłużyć, jeśli dziecko kontynuuje naukę, jest dotknięte niepełnosprawnością lub chorobą. Istnieje jednak istotne zastrzeżenie – rodzice nie są zobowiązani do świadczeń alimentacyjnych, jeśli dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania (zob. art. 103 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego).
Ciekawą kwestią jest możliwość uchylenia się od obowiązku alimentacyjnego wobec dziecka pełnoletniego. Zgodnie z art. 133 § 3 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego, rodzic może uniknąć świadczenia alimentacyjnego na rzecz pełnoletniego potomstwa, jeżeli spełnienie tego obowiązku wiązałoby się z nadmiernym uszczerbkiem dla rodzica lub gdy dziecko nie podejmuje odpowiednich starań w celu samodzielnego utrzymania się.
W praktyce oznacza to, że rodzic, który czuje, że obowiązek alimentacyjny jest dla niego nadmiernie uciążliwy, może podjąć kroki w celu uchylenia się od tego zobowiązania. Warto jednak pamiętać, że proces ten wymaga skierowania sprawy do sądu. W sytuacjach, gdzie istnieją uzasadnione podstawy do uchylenia się od alimentów, rodzic zobowiązany do płacenia może złożyć pozew o uchylenie obowiązku alimentacyjnego. Postępowanie to odbywa się przed sądem właściwym ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej do alimentów.
Alternatywnym rozwiązaniem jest odwołanie się do art. 138 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego, który umożliwia żądanie zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego w przypadku zmiany okoliczności. Jednakże, takie zmiany również wymagają akceptacji sądu.
Istotnym aspektem prawnej dynamiki związanej z alimentami jest fakt, że prawo do dochodzenia niezapłaconych kwot z tytułu alimentów przedawnia się po upływie dziesięciu lat. Oznacza to, że w ciągu tego okresu uprawniony może dochodzić swoich praw. Niemniej jednak, zgodnie z obowiązującymi przepisami, dziecko jako uprawnione do alimentów ma prawo zrezygnować z tego roszczenia.
Ponadto, dziecko pełnoletnie może skorzystać z prawa do wnioskowania o umorzenie egzekucji alimentów, jeśli egzekucja jest prowadzona, lub wycofanie żądania potrącania alimentów przez organ emerytalny.
Należy jednocześnie wskazać, że nie da się zawrzeć skutecznego porozumienia między dzieckiem (nawet pełnoletnim) a rodzicem w przedmiocie rezygnacji z alimentów. Częstokroć zdarzają się sytuacje, gdzie dziecko, zwykle po osiągnięciu pełnoletności, składa rodzicowi oświadczenie, czasami na piśmie, że rezygnuje z alimentów na swoją rzecz. Takie rozwiązanie nie jest jednak skuteczne, i każda ze stron musi zrozumieć, że beneficjent może w każdym momencie się rozmyślić, a co za tym idzie, będzie mógł dochodzić zaległych alimentów w zakresie, w którym nie stały się one przedawnione.
Podsumowując, choć obowiązek alimentacyjny jest uregulowany surowo, to istnieją sytuacje, w których możliwe jest uchylenie się od tego zobowiązania. Rodzic zobowiązany do płacenia alimentów może wnieść sprawę przed sąd w celu uchylenia obowiązku, bazując na art. 133 § 3 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego. Warto jednak pamiętać, że proces ten może być skomplikowany i wymagać profesjonalnej pomocy prawnika.