W Polsce zatrudnienie obywatela Ukrainy nie jest łatwe i wymaga spełnienia przez cudzoziemców określonych wymogów, ujętych w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Przygotowanie do nagłej zmiany otoczenia, brak znajomości języka, a także nieznajomość lokalnych zwyczajów i norm kulturowych, stanowią dodatkowe trudności w procesie poszukiwania zatrudnienia.
W niniejszym artykule przedstawimy wymagania, jakie powinien spełnić pracodawca, by zatrudnić obywatela Ukrainy legalnie. Ponadto, omówimy zmiany w przepisach, które wpłynęły na sytuację cudzoziemców z Ukrainy w Polsce.
Wymagania dla pracodawcy
W Polsce obowiązuje zasada swobody zatrudnienia, jednak nie każdy może legalnie podjąć pracę „od tak”. Osoby z innych państw, w tym obywatele Ukrainy, muszą spełnić określone przez ustawodawcę wymogi. Pracodawca, który chce legalnie zatrudnić obywatela Ukrainy, powinien potwierdzić jego legalność pobytu w Polsce, co będzie miało wpływ na ewentualne dalsze wymogi.
Jeśli obywatel Ukrainy posiada ochronę czasową, co będzie wynikało z m.in. posiadania PESELu z statusem „UKR”, wystarczy zarejestrować fakt jego zatrudnienia poprzez portal „praca.gov.pl” i spisać z nim umowę, wraz z jej tłumaczeniem na zrozumiały dla niego język. Elektroniczna rejestracja jest obecnie bardzo prosta i wymaga podawania jedynie podstawowych informacji o cudzoziemcu i warunkach pracy, tych które i tak znalazłyby się w umowie.
Należy jednak pamiętać, że zgodnie z art. 88h ustawy o promocji zatrudnienia, podmiot powierzający pracę cudzoziemcowi powinien dostosować wysokość wynagrodzenia i czasu pracy do przepisów prawa pracy obowiązujących na jego terenie, a także zawrzeć z cudzoziemcem umowę w formie pisemnej oraz przedstawić jej tłumaczenie na język zrozumiały dla cudzoziemca.
Zmiany w przepisach
Sytuacja cudzoziemców z Ukrainy w Polsce była bardzo zróżnicowana. Część osób mogła liczyć na dostęp do rynku pracy ujętego w ich zezwoleniu na pobyt, np. w przypadku pobytu stałego czy na podstawie Karty Polaka. Inne osoby mogły być zwolnione z potrzeby uzyskania zezwolenia z uwagi na np. programy wymiany kulturowej, bycie studentem w Polsce czy też uzyskanie statusu absolwenta określonego rodzaju szkoły w Polsce, co reguluje stosowne rozporządzenie.
Warto zauważyć, że przed kilku laty wprowadzono pracę na podstawie „oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi”, co nie dotyczyło praktycznie wcale obywateli Ukrainy, Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, a do niedawna również Rosji. Sytuacja zmieniła się w związku z nowelizacją ustawy z 29 stycznia 2022 roku, na gruncie której posiadanie przez obywatela Ukrainy zezwolenia na pracę powinno być rzadko spotykane, i tym rzadziej wymagane.
Dodatkowe uproszczenia w zatrudnieniu obywateli Ukrainy wprowadziła również ustawa z dnia 12 marca 2022 roku o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Ustawodawca udzielił w niej generalnego zezwolenia na pracę, zarówno dla osób objętych ochroną czasową na gruncie tej ustawy, jak i wszystkich innych obywateli Ukrainy przebywających legalnie w Polsce.
Należy jednak pamiętać, że aby praca cudzoziemca była legalna, podmiot powierzający pracę musi powiadomić w terminie 14 dni od dnia podjęcia pracy przez obywatela Ukrainy powiatowy urząd pracy właściwy ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu o powierzeniu wykonywania pracy temu obywatelowi. Ponadto, praca musi być powierzana w wymiarze czasu pracy nie niższym niż wskazany w powiadomieniu lub liczbie godzin nie mniejszej niż wskazana w powiadomieniu oraz za wynagrodzeniem nie niższym niż ustalone według stawki określonej w powiadomieniu, proporcjonalnie zwiększonym w przypadku podwyższenia wymiaru czasu pracy lub liczby godzin pracy.
Podsumowanie
Legalne zatrudnienie obywatela Ukrainy wymaga spełnienia przez pracodawcę określonych wymogów, w tym potwierdzenia legalności pobytu w Polsce. Elektroniczna rejestracja zatrudnienia poprzez portal „praca.gov.pl” jest obecnie bardzo prosta, ale należy pamiętać, że podmiot powierzający pracę musi dostosować wysokość wynagrodzenia i czasu pracy do przepisów prawa pracy oraz zawrzeć z cudzoziemcem umowę w formie pisemnej oraz przedstawić jej tłumaczenie na język zrozumiały dla cudzoziemca. Niedopełnienie tych okoliczności może grozić uznaniem zatrudnienia za nielegalne i nałożeniem grzywny na pracodawcę w wysokości od 1000 do 30 000 zł.
Dobrze zorganizowany proces zatrudniania obywatela Ukrainy może przynieść wiele korzyści zarówno pracodawcy, jak i pracownikowi. Cudzoziemcy z Ukrainy stanowią coraz większą grupę na polskim rynku pracy, a ich kwalifikacje i doświadczenie mogą być bardzo wartościowe dla wielu branż. Wymienione wcześniej ustawy i rozporządzenia znacznie ułatwiają zatrudnienie obywateli Ukrainy, co wpływa na rozwój przedsiębiorstw oraz poprawę warunków życia i pracy dla cudzoziemców.
Podsumowując, legalne zatrudnienie obywatela Ukrainy w Polsce wymaga spełnienia określonych wymogów, takich jak potwierdzenie legalności pobytu, zawarcie umowy w formie pisemnej i jej tłumaczenie na język zrozumiały dla cudzoziemca oraz powiadomienie właściwego urzędu pracy o zatrudnieniu. Elektroniczna rejestracja zatrudnienia poprzez portal „praca.gov.pl” znacznie ułatwia ten proces, ale należy pamiętać o przestrzeganiu przepisów prawa pracy i unikaniu nielegalnego zatrudnienia. Dzięki zastosowaniu powyższych rozwiązań, pracodawcy mogą pozyskać wartościowych pracowników, a obywatele Ukrainy mogą zwiększyć swoje szanse na legalne i stabilne zatrudnienie w Polsce.
