Z uwagi na trudną sytuację związaną z konfliktem zbrojnym na terytorium Ukrainy, zostały podjęte kroki w celu ułatwienia obywatelom Ukrainy (oraz obywatelom których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest uznawany za legalny na podstawie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa) korzystania z usług publicznych oraz przemieszczania się w strefie Schengen. Wprowadzono regulacje dotyczące uzyskiwania numeru PESEL, profilu zaufanego oraz dostępu do dokumentu Diia.pl.
Każda osoba, która przybyła do Polski z terytorium Ukrainy od dnia 24 lutego 2022 r., może ubiegać się o nadanie numeru PESEL. Niemniej jednak, istnieją pewne warunki, które decydują o uprawnieniu do otrzymania numeru PESEL. Mogą go uzyskać obywatele Ukrainy oraz osoby związane z obywatelami Ukrainy poprzez związek małżeński lub posiadanie Karty Polaka. Wyjątek stanowią osoby, które posiadają zezwolenie na pobyt stały lub czasowy, status uchodźcy, ochronę uzupełniającą, zgodę na pobyt ze względów humanitarnych, zgodę na pobyt tolerowany, lub złożyły wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej.
Aby uzyskać numer PESEL, należy osobiście złożyć wniosek w siedzibie organu wykonawczego gminy w terminie 30 dni od dnia przybycia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej o nadanie numeru PESEL obywatelowi Ukrainy. Wniosek można pobrać online lub otrzymać w dowolnym urzędzie gminy. Wymagane dokumenty to również potwierdzenie tożsamości oraz zdjęcie o określonych wymiarach. Odciski palców są pobierane podczas składania wniosku.
Równocześnie z numerem PESEL, obywatele Ukrainy mogą uzyskać profil zaufany, który umożliwia załatwianie wielu spraw urzędowych online, eliminując konieczność osobistego stawiania się w urzędach. Aby skorzystać z tej usługi, konieczne jest posiadanie aktywnego numeru telefonu oraz adresu e-mail.
Numer PESEL wymagany jest do:
- prowadzenia działalności gospodarczej;
- świadczeń rodzinnych – zasiłek rodzinny, dodatki do zasiłku rodzinnego, jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka, świadczenia opiekuńcze, świadczenia rodzicielskie;
- świadczenia wychowawczego;
- świadczenia dobry start;
- rodzinnego kapitału opiekuńczego;
- dofinansowania obniżenia opłaty rodzica za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna;
- świadczeń pieniężnych i niepieniężnych – zasiłek stały, zasiłek okresowy, zasiłek celowy, specjalny zasiłek celowy, praca socjalna, bilet kredytowany, składki na ubezpieczenie zdrowotne, pomoc rzeczowa, sprawienie pogrzebu, poradnictwo specjalistyczne, interwencja kryzysowa, schronienie, posiłek, niezbędne ubranie, usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania oraz w ośrodkach wsparcia, specjalistyczne usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania, pobyt w domu pomocy społecznej
- pomocy w postaci jednorazowego świadczenia pieniężnego w wysokości 300 zł na osobę, przeznaczonego na utrzymanie, w szczególności na pokrycie wydatków na żywność, odzież, obuwie, środki higieny osobistej oraz opłaty mieszkaniowe.
Dodatkowo, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji Polski, w dniu 12 lipca 2022 r., zgłosiło Komisji Europejskiej tymczasowe wykorzystanie dokumentu Diia.pl w kwestii przemieszczania się obywateli Ukrainy w ramach strefy Schengen oraz przekraczania granicy zewnętrznej UE. Po oficjalnej notyfikacji, Diia.pl spełnia rolę dokumentu pobytowego, umożliwiając przekraczanie granicy zewnętrznej UE oraz swobodne przemieszczanie się w strefie Schengen przez 90 dni w ciągu każdego 180-dniowego okresu.
Z dniem 23 lipca 2022 r. Diia.pl, będący dokumentem cyfrowym, uprawnia obywateli Ukrainy do przekraczania granic Polski wraz z ważnym dokumentem podróży (np. paszportem) oraz umożliwia swobodne przemieszczanie się w strefie Schengen.
Aby skorzystać z Diia.pl, osoby uprawnione muszą posiadać numer PESEL oraz aktywowany profil zaufany. Natomiast aplikacja na smartfon – mObywatel, umożliwia korzystanie z Diia.pl.
Nowe przepisy wprowadzone przez Rzeczpospolitą Polską mają na celu ułatwienie życia obywatelom Ukrainy przebywającym w Polsce z powodu konfliktu zbrojnego. Proces uzyskiwania i korzystania z numeru PESEL oraz profilu zaufanego jest teraz bardziej dostępny i zinformatyzowany, co z pewnością przyczyni się do zwiększenia komfortu życia dla tej grupy społecznej. Polska kontynuuje swoje działania wspierające obywateli Ukrainy, zarówno na polu prawnym, jak i cyfrowym.