Testamenty ustne są szczególnym rodzajem testamentu, który niestety w społeczeństwie często jest postrzegany przez pryzmat filmów, opowiadań i historii. W rezultacie rzeczywiste zasady działania testamentów ustnych mogą być zaskoczeniem dla wielu. Warto wiedzieć, że w Polsce istnieją konkretne zasady dotyczące testamentów ustnych, które mogą być pomocne dla osób chcących sporządzić takie dokumenty.
Forma testamentu ustnego
Testament ustny jest szczególnym rodzajem testamentu, który traktowany jest w Polsce jako testament „szczególny”. W odróżnieniu od testamentów „zwykłych”, takich jak testament allograficzny, który sporządza się w urzędzie w obecności dwóch świadków, testament ustny może być sporządzony w obecności świadków poza urzędem. Jednakże, zgodnie z art. 955 Kodeksu Cywilnego, testament ustny traci moc z upływem sześciu miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego, chyba że spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu. Bieg ten może być zawieszony przez czas, w ciągu którego spadkodawca nie ma możliwości sporządzenia testamentu zwykłego, ale jest to kolejna wątpliwość do rozstrzygania i oceniania w Sądzie, gdzie w razie upływu znacznej ilości czasu od sporządzenia testamentu ustnego, rozsądniejszą ścieżką dla Sądu może być przeprowadzenie dziedziczenia według ustawy i zignorowanie testamentu.
Świadkowie
Przy testamentach ustnych, w tym allograficznym, musimy mieć również świadków, przy czym nie byle jakich, a spełniających wymogi z art. 956 i 957 Kodeksu Cywilnego. Bezwzględnie wykluczonymi z roli świadków są osoby bez pełnej zdolności do czynności prawnych (czyli np. małoletnie dzieci), niewidomi, głusi, niemi, osoby nie potrafiące czytać i pisać, osoby nie władające językiem, w którym spadkodawca sporządza testament oraz osoby skazane prawomocnie wyrokiem sądowym za fałszywe zeznania. Dalej, przewidziana jest „względne” wykluczenie z roli dziedziczenia, które sprowadza się do zakazu występowania w roli świadków osób, dla których przewidziana jest w testamencie korzyść. Tak samo wykluczeni są małżonkowie tych osób, krewni lub powinowaci pierwszego i drugiego stopnia oraz osoby pozostające z tymi osobami w stosunku przysposobienia. Przy względnej niezdolności do bycia świadkiem, rezultatem może być co najmniej unieważnienie części testamentu, która obejmuje daną osobę, ale potencjalnie również unieważnienie całego testamentu, jeżeli prawdopodobnym jest, że spadkodawca nie sporządziłby testamentu bez danej treści.
Wskazówki dotyczące sporządzania testamentu ustnego
W razie istnienia obawy rychłej śmierci spadkodawcy albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione, art. 952 Kodeksu Cywilnego dopuszcza sporządzenie testamentu ustnego, w obecności trzech świadków. Jednakże, w praktyce, testament ustny to narzędzie awaryjne, gdzie lepiej mieć zawczasu sporządzony testament pisemny.
Jeśli decydujemy się na sporządzenie testamentu ustnego, zaleca się wybieranie osób jak oddalonych od rodziny lub majątku spadku, co zapewni większą gwarancję uszanowania woli spadkodawcy. Należy także pamiętać, że testament ustny powinien być sporządzany w obecności trzech świadków, którzy spełniają wymogi z Kodeksu Cywilnego.
Podsumowanie
Testamenty ustne to szczególny rodzaj testamentu, który niestety często jest postrzegany w społeczeństwie przez pryzmat filmów, opowiadań i historii, co może prowadzić do błędów przy ich sporządzaniu. W Polsce istnieją konkretne zasady dotyczące testamentów ustnych, które mogą być pomocne dla osób chcących sporządzić takie dokumenty. Warto pamiętać, że testament ustny to narzędzie awaryjne, a lepszym rozwiązaniem jest zawczasu sporządzenie testamentu pisemnego. Jeśli jednak decydujemy się na testament ustny, warto wybierać osoby jak oddalonych od rodziny lub majątku spadku, a testament powinien być sporządzany w obecności trzech świadków, którzy spełniają wymogi z Kodeksu Cywilnego. Dzięki temu będziemy mieli większą gwarancję uszanowania naszej woli po śmierci.
Ostatecznie, sporządzanie testamentu ustnego to poważna sprawa, wymagająca odpowiedniej wiedzy i przygotowania. Zawsze warto skonsultować się z doświadczonym prawnikiem lub notariuszem, którzy pomogą nam w odpowiednim sporządzeniu testamentu i w zapewnieniu, że nasza ostatnia wola zostanie uszanowana po naszej śmierci. Pamiętajmy, że testament to ważny dokument, który powinien być sporządzony w sposób odpowiedzialny i zgodnie z obowiązującymi przepisami, aby chronić naszych bliskich i nasz majątek.
