Wprowadzenie – zmieniające się realia a obowiązki właścicieli nieruchomości
Wraz z ocieplaniem się klimatu i zmniejszeniem liczby typowo zimowych dni, kwestia odśnieżania chodników przy posesjach nie jest już tak powszechnie dyskutowana. Niemniej, obowiązek dbania o chodnik wzdłuż nieruchomości pozostaje w mocy. Nie ogranicza się on jedynie do zimowych działań – właściciele posesji muszą także dbać o czystość i porządek przez cały rok.
Czy jednak obciążenie właścicieli nieruchomości obowiązkiem sprzątania chodników, które de facto należą do przestrzeni publicznej, jest zasadne? Warto przyjrzeć się temu zagadnieniu z różnych perspektyw – prawnej, etycznej i praktycznej.
Podstawa prawna – co mówi ustawa?
Obowiązki właścicieli nieruchomości
Zgodnie z Ustawą z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, właściciele nieruchomości mają obowiązek utrzymywania porządku na chodniku przylegającym bezpośrednio do ich posesji.
W art. 5, ust. 1, pkt 4 czytamy:
Właściciele nieruchomości zapewniają utrzymanie czystości i porządku przez:
uprzątnięcie błota, śniegu, lodu i innych zanieczyszczeń z dróg dla pieszych położonych wzdłuż nieruchomości, przy czym za taką drogę uznaje się wydzieloną część drogi publicznej przeznaczoną do ruchu pieszych położoną bezpośrednio przy granicy nieruchomości.
Wyjątki od obowiązku
Obowiązek utrzymania porządku nie dotyczy chodników, na których dopuszczony jest płatny postój lub parkowanie pojazdów samochodowych. W takim przypadku odpowiedzialność spoczywa na zarządcy drogi.
Obowiązki zarządu drogi
W myśl ustawy, zarząd drogi ma obowiązek odebrać i usunąć zebrane przez właścicieli nieruchomości zanieczyszczenia, w tym śnieg i lód.
Sankcje za niewywiązywanie się z obowiązku
Mandaty i kary finansowe
Nieprzestrzeganie obowiązku sprzątania chodnika może skutkować nałożeniem mandatu przez służby porządkowe. Wysokość mandatu zależy od lokalnych przepisów i interpretacji prawa.
Odpowiedzialność cywilna
Jeszcze poważniejsze konsekwencje mogą wyniknąć z sytuacji, w której ktoś dozna uszczerbku na zdrowiu z powodu nieuprzątniętego chodnika. Właściciel nieruchomości może zostać obciążony kosztami odszkodowania, a brak odpowiedniego ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej może prowadzić do poważnych problemów finansowych.
Alternatywy dla obowiązku sprzątania
Luka w przepisach – teren zielony
Jeśli pomiędzy granicą posesji a chodnikiem znajduje się teren zielony, obowiązek sprzątania przechodzi na zarząd drogi. Warto rozważyć wprowadzenie takich rozwiązań, które nie tylko zdejmą z właściciela nieruchomości odpowiedzialność, ale również przyniosą korzyści dla środowiska – np. poprawią retencję wody i zmniejszą efekt tzw. betonozy.
Problemy związane z utrzymaniem chodników
Sezon zimowy – sól i piasek
Najczęściej stosowanym środkiem do usuwania lodu z chodników jest sól drogowa. Choć skuteczna, ma ona wiele negatywnych skutków:
- Niszczy glebę i roślinność.
- Przyspiesza korozję metalowych elementów, takich jak karoserie samochodów.
- Uszkadza obuwie i infrastrukturę drogową.
Alternatywą jest stosowanie piasku, który nie ma tak negatywnego wpływu na środowisko.
Problem betonozy
Wielu właścicieli nieruchomości decyduje się na wyłożenie pasów ziemi przy chodniku brukiem lub innym twardym materiałem. Choć może to wydawać się praktyczne, przyczynia się do:
- Ograniczenia retencji wody, co zwiększa ryzyko powodzi.
- Zmniejszenia terenów zielonych, które wpływają na jakość powietrza i temperaturę otoczenia.
Rekultywacja takich terenów i wprowadzenie zieleni mogłyby przynieść wiele korzyści ekologicznych.
Dlaczego musimy dbać o chodniki?
Bezpieczeństwo pieszych
Podstawowym celem obowiązku utrzymania chodników w czystości jest zapewnienie bezpieczeństwa pieszym. Śnieg, lód czy liście mogą stwarzać zagrożenie w postaci poślizgnięć i upadków.
Dbałość o estetykę przestrzeni publicznej
Utrzymanie porządku na chodnikach wpływa na ogólną estetykę otoczenia i komfort użytkowników przestrzeni publicznej.
Rozwiązania systemowe i indywidualne
Edukacja i świadomość
Kampanie edukacyjne mogą zwiększyć świadomość właścicieli nieruchomości na temat ich obowiązków i konsekwencji wynikających z zaniedbań.
Lokalne inicjatywy
Niektóre gminy wprowadziły systemy wsparcia dla właścicieli nieruchomości, np. dostarczanie worków z piaskiem lub organizowanie zbiórek odpadów z chodników.
Podsumowanie – małe kroki, wielkie zmiany
Dbanie o chodnik przy posesji to nie tylko obowiązek prawny, ale także wyraz troski o wspólne dobro. Choć przepisy mogą wydawać się uciążliwe, ich celem jest zapewnienie bezpieczeństwa i komfortu wszystkim użytkownikom przestrzeni publicznej.
Warto jednak zastanowić się nad wprowadzeniem rozwiązań, które zmniejszą obciążenie właścicieli nieruchomości, a jednocześnie przyniosą korzyści ekologiczne. Rekultywacja terenów zielonych, zmniejszenie stosowania soli drogowej czy wprowadzenie systemowych rozwiązań wspierających utrzymanie porządku mogą być krokiem w stronę bardziej zrównoważonej przyszłości.
Chodnik przy posesji to nasza wspólna odpowiedzialność – dbając o niego, dbamy także o bezpieczeństwo i estetykę naszego otoczenia.