W Polsce, obywatele Ukrainy, którzy legalnie wjechali do kraju po 23 lutym 2022 r. w związku z działaniami wojennymi, mają prawo ubiegać się o świadczenie wychowawcze z programu Rodzina 500+. Jednakże, istnieją sytuacje, w których wypłata tego świadczenia może być wstrzymana, zwłaszcza w przypadku wyjazdu z Polski.
Na mocy ustawy z dnia 13 stycznia 2023 r. o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, ZUS został zobowiązany do wstrzymania wypłaty świadczenia wychowawczego dla obywateli Ukrainy niezwłocznie po ich wyjeździe z Polski. Wstrzymanie wypłaty świadczenia wychowawczego od razu po wyjeździe z Polski jest czasowe i nie skutkuje utratą prawa do tego świadczenia, pod warunkiem, że obywatel Ukrainy powróci do Polski w ciągu 30 dni. Warto podkreślić, że taka informacja musi być zarejestrowana przez Straż Graniczną (SG). W przypadku powrotu w określonym terminie, obywatel Ukrainy nie traci swojego legalnego statusu pobytu w Polsce, a wypłata świadczenia zostaje wznowiona.
ZUS, we współpracy z SG, automatycznie monitoruje rejestr wyjazdów obywateli Ukrainy z Polski. Przed każdym terminem wypłaty świadczenia, ZUS odczytuje dane z rejestru SG, identyfikując wyjazdy. W przypadku wyjazdu i braku powrotu w ciągu 30 dni, ZUS wstrzymuje wypłatę świadczenia. Jeśli SG wprowadzi do rejestru informację o utracie legalności pobytu, ZUS uchyla prawo do świadczenia od dnia następującego po dniu utraty statusu. Klienci są informowani o decyzjach poprzez profile w PUE.
Osoby, które nie zgłoszą korzystania z ochrony czasowej podczas przekraczania granicy pod czas przekroczenia granicy w ciągu 30 dni od dnia wyjazdu, tracą legalność pobytu, co skutkuje utratą prawa do otrzymywania świadczeń. W związku z tym obywatele Ukrainy wracający do Polski powinni podczas odprawy paszportowej informować funkcjonariuszy SG o zamiarze wjazdu z korzystaniem z ochrony czasowej oraz okazywać dokument elektroniczny DIIA.pl.
W sytuacji, gdy wjazd obywatela Ukrainy nie został zarejestrowany przez Komendanta Placówki SG, istnieje procedura zgłaszania tego faktu w urzędzie gminy. Komendant Główny SG rejestruje pobyt obywatela Ukrainy na jego wniosek zgłoszony w urzędzie gminy. Klient zobowiązany jest zgłosić w gminie wniosek o nadanie statusu “UKR” od dnia wjazdu do Polski, co pozwala na skorelowanie danych z rejestrem SG. Warto podkreślić, że klient może również zgłosić się bezpośrednio do Komendanta Placówki SG w celu weryfikacji rekordu wjazdowego.
Dla obywateli Ukrainy wjeżdżających do Polski w ramach granic wewnętrznych z państwami strefy Schengen, konieczne jest zarejestrowanie wjazdu poprzez złożenie wniosku o ponowne nadanie statusu “UKR”. Wnioskodawca powinien wskazać datę wjazdu do Polski i datę przekroczenia granicy zewnętrznej strefy Schengen. Informacje te trafiają do Rejestru prowadzonego przez Komendanta Głównego SG, co umożliwia aktualizację rejestru z uwzględnieniem zarejestrowanego w urzędzie gminy wjazdu.
W przypadku, gdy legalność pobytu zostanie przywrócona przez Komendanta Straży Granicznej, ZUS podejmuje wypłatę świadczenia wraz z wyrównaniem za okres braku płatności. Procedura ta obejmuje aktualizację danych w rejestrze SG i ponowne uwzględnienie osoby w systemie ZUS.
Sytuacje wstrzymywania świadczenia są częstsze w okresach wakacyjnych i okołoświątecznych. Obywatele Ukrainy powinni szczególnie zwracać uwagę na formalności przy wyjeździe i powrocie do Polski, zgłaszając się do Straży Granicznej lub ZUS w razie wątpliwości.
Utrata statusu „UKR” generuje poważne utrudnienia dla obywateli Ukrainy, zwłaszcza tych, którzy wychowują dzieci. Wstrzymanie wypłaty świadczenia wychowawczego stanowi istotne obciążenie dla rodzin, zwłaszcza dla osób opiekujących się dziećmi z niepełnosprawnościami, które ze względu na stałą opiekę nie mogą podjąć zatrudnienia.
Aby uniknąć problemów z wypłatami świadczeń wychowawczych, obywatele Ukrainy powinni skrupulatnie informować funkcjonariuszy Straży Granicznej o swoim statusie podczas odprawy paszportowej. Konieczne jest także okazywanie dokumentu elektronicznego DIIA.pl. W przypadku utraty legalności pobytu, szybkie przewrócenie statusu „UKR” i informowanie ZUS są kluczowe dla przywrócenia wypłat świadczenia wychowawczego.